لفظ و معنای قرآن در نهج‌البلاغه

ظهور اسلام، باعث دگرگونی مبانی اعتقادی اعراب جزیرةالعرب و تغییر آداب و عادات مرسوم ایشان گردید؛ این تغییر به ادبیّات مردمان آن دیار نیز سرایت کرد. یکی از فنون ادبی آن زمان، خطابه بود و خطبای دوره اسلامی که از معروف‌ترین آنان علی(ع) می‌باشد؛ به خطبه‌های خود صبغه دینی داده و از ادبیّات قرآن بهره جستند. حضرت علی(ع)- که پیوند عمیقی با قرآن داشت و علم و آگاهی وی به شأن نزول و زوایای مختلف آیات قرآنی واضح و روشن است- از روح کلام الهی الهام گرفته و در جاهای مختلف نهج‌البلاغه از کتاب الهی تأثیر پذیرفته است. تأثیرپذیری نهج‌البلاغه از قرآن کریم هم از لحاظ لفظ بوده و هم از نظر معنی؛ ایشان برای استشهاد و تأیید سخن خویش به نحوی زیبا و استادانه، یا مستقیماً از لفظ قرآن بهره برده و یا این که لفظ ذکر شده در نهج‌البلاغه از ذهن خلّاق حضرت تراوش نموده اما معنا و محتوای سخن، همان معانی آیات قرآن کریم می­باشد. این پژوهش، بر آن است تا میزان به کارگیری الفاظ و معانی قرآنی در نهج‌البلاغه را بررسی کند و با ذکر نمونه­هایی از شباهت بین کلام قرآن و کلام نهج –البلاغه، این تأثیرپذیری را اثبات نماید. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که استفاده از لفظ و معنای قرآن در نهج‌البلاغه به انواع گوناگونی صورت گرفته است. با بررسی انجام شده و در پایان این پژوهش می­توان اذعان داشت که قسم زیادی از سخنان حضرت علی(ع) الهام گرفته از کلام وحی بوده و نهج‌البلاغه به واقع آیینه­ای از قرآن کریم می­باشد.